Tips & Tricks: Duurzame boeken

5 december 2025

Duurzaamheid is in de grafische wereld allang geen bijzaak meer. Steeds meer opdrachtgevers vragen naar boeken die niet alleen verantwoord geproduceerd zijn, maar die er ook duurzaam uitzien. Hoe zorg je er nu voor dat een boek duurzaamheid ademt? Hieronder vind je een reeks ideeën om in overweging te nemen bij het maken van een milieuvriendelijk boek.

Tip 1: Kies voor duurzaam papier

De basis van een duurzaam boek is duurzaam papier. Gerecycled papier is inmiddels van zo’n hoge kwaliteit dat het bijna niet meer te onderscheiden is van houtvrij papier. Wie het nog specialer wil maken, kan kiezen voor papier dat is gemaakt van reststromen, zoals landbouwafval, bermgras of tulpenbollen.

Tip 2: Denk na over de zichtbaarheid van vezels

Papiersoorten van reststromen hebben vaak een natuurlijke tint en zichtbare vezels. Dat geeft een boek karakter en laat zien dat het een duurzame oorsprong heeft. Bedenk wel hoe zichtbaar de vezels mogen zijn. Bij boeken met veel fijne beelden of kleine lichte teksten kan een subtieler papier geschikter zijn. In de praktijk valt het negatieve effect vaak mee, maar maak wel een bewuste keuze en laat eventueel een proefdruk maken.

*Een boekje voorzien van een singersteek met rood garen, gedrukt op VoorBIJ papier (gemaakt met bermgrasvezels).*

Tip 3: Denk na over het gebruik van laminaat

Laminaat beschermt tegen krassen en scheuren, maar het is een laag plastic die de recyclebaarheid van het boek vermindert. Zonder laminaat is de kans op beschadigingen iets groter, maar voor sommige uitgaven is dat geen probleem. Een ongelamineerd omslag kan de duurzame uitstraling juist versterken.

Tip 4: Overweeg een deels onbedrukt omslag

Een full colour omslag zonder laminaat kan op de vouwlijnen gaan breken. Daarnaast voelt een volledig bedrukte cover vaak minder puur aan. Zeker bij papier van reststromen kan het mooi zijn om delen onbedrukt te laten, zodat de vezels zichtbaar blijven. Door slim gebruik te maken van witruimte rondom de rug krijgt het boek een uitstraling die eerlijk en praktisch tegelijk is.

Tip 5: Kies voor een afgelijmde blote rug

Een bindwijze met blote rug geeft een ambachtelijke uitstraling en bespaart materiaal. Omdat wij deze altijd met koudlijm afwerken, valt het boek vlak open en is het prettig in gebruik. Door te kiezen voor gekleurd garen kun je de rug extra laten opvallen en het duurzame karakter benadrukken.

Tip 6: Werk met onbeplakt grijsbord

Een omslag van onbeplakt grijsbord is stevig, eerlijk en herkenbaar. Zonder bekleding laat het zien dat er geen onnodige materialen zijn gebruikt. Het grijsbord kan worden voorzien van een opdruk om het toch een onderscheidende afwerking te geven.

*Een afgelijmd boekblok met groen garen met opgeplakte grijsborden voorzien van een print.*

Tip 7: Kies de juiste veredeling

Foliedruk of spot UV-lak kan prachtig zijn, maar maakt het boek lastiger te recyclen en kost extra energie en materiaal. Printen is een duurzamer alternatief. Bandmaterialen zoals ecojeans of grijsbord kunnen wij voorzien van een print, zodat het boek toch een onderscheidende opdruk krijgt maar met minder belasting voor het milieu.

Bijzondere boeken maken

Een duurzaam boek maken draait niet alleen om milieuvriendelijke materialen. Het gaat ook om ontwerpkeuzes die het duurzame verhaal versterken. Het resultaat is een boek dat niet alleen verantwoord geproduceerd is, maar dat in alles laat zien waar het voor staat. Zo’n boek voelt bijzonder, wordt langer bewaard en vaker doorgegeven. En dat is misschien wel de meest duurzame eigenschap van allemaal.

Tekst en beeld: Michelle van Deuveren, Probook. Foto boven: Een afgelijmd boekblok met meegenaaid omslag op Gmund bio Cycle Blattgrün (gemaakt van ongeveer 50% gras).

Wil je het nieuwste PRINTmatters magazine thuis ontvangen? Neem een proefabonnement